आयोडाईज्ड मीठाचा वापर टाळा…

प्रत्येक वेळी एक नवे फॅड आपल्या देशात येते अन आपण सुद्धा त्यामागे डोळे बंद करुन धावत सुटतो. अशीच काहीशी स्थिती सध्या ‘आयोडाईज्ड मीठ’ ह्या नव्या फॅड मुळे झाली आहे. सध्या सगळ्याच कंपन्यांनी ‘आयोडाईज्ड मीठ‘ बनवायला अन खपवायला सुरुवात केली आहे. पण खपते ती प्रत्येक गोष्ट आपण वापरायलाच हवी असा काही नियम नाही ना. ज्यांना खरोखरीच गरज आहे त्यांनी डॉक्टरी सल्ल्याने आयोडाईज्ड मीठ खावे किंवा जेवणातील इतर पदार्थातून आयोडीनचे प्रमाण थोडे वाढवून घ्यावे. उगीच सरसकट नॉर्मल लोकांनीही ते खात राहणे खरेच आवश्यक आहे का?

आपल्यापैकी कुणी थायरॉईड प्रोफाईल म्हणजे T3, T4, TSH ही टेस्ट केली असेल तर त्या रिपोर्टच्या खाली एक ओळ वाचली असेल, ती म्हणजे, excess intake of iodine may lead to high TSH किंवा drugs that increases TSH values : iodine. म्हणजे बहुतांशी लॅबसुद्धा हे मान्य करतात की आयोडीनचा वापार मर्यादित असायला हवा.

आज हायपोथायरॉईड (थायरॉईड ह्या अंतःस्त्रावी ग्रंथीचे काम कमी होणे) ह्या आजाराने ग्रस्त असे कितीतरी पेशंट्स पाहण्यात येत आहेत. दिवसाआड किमान १-२ पेशंट्स मधे ह्या आजाराची किंवा ह्यातल्या काही लक्षणांची सुरुवात दिसतेच. 

• वजन अकारण आणी आवस्तव वाढणे, 
• लवकर थकवा येणे, 
• कुठल्याही कामात निरुत्साह वाटणे, 
• अंगावर सूज येणे (हात, पाय, चेहरा यावर जास्त करुन), सांधेदुखी, 
• त्वचा सुरकुतणे-कोरडी होणे, 
• नखे चपटी अन खडबडीत होणे,
• केस रुक्ष (कोरडे) होणे, जास्त प्रमाणात गळायला लागणे, लवकर पिकायल लागणे, 
• पोट साफ़ न होणे(कॉन्स्टिपेशन), 
• स्नायुंमधून पेटके येणे (क्रॅंप्स),  
• कोलेस्टेरॉलचे प्रमाण वाढणे.
• डिप्रेशन, 
• स्त्रियांमधे मासिक पाळीच्या तक्रारी 

ह्यासारखी लक्षणे हायपोथायरॉईड ह्या आजारात दिसतात. ‘सबक्लिनिकल हायपोथायरॉईड‘ म्हणजे ज्यात लक्षणे दिसू लागतात पण रक्तात TSH, T3, T4 हे normal असतात. किंवा काही काळाने TSH वाढलेले आढळते.

ज्यांचे रिपोर्ट्स सुरुवातीला नॉर्मल त्यांना इतर डॉक्टरांनी थकव्यासाठी केवळ टॉनिक किंवा अंगावर सूज असेल तर ती कमी कराणारी औषधे दिलेली असतात. पण मूळ आजार त्यामुळे बरा होतच नाही. अन पेशंटलाही म्हणावा तितका फरक वाटत नाही. अशा पेशंटस मधे रिपोर्ट्स नॉर्मल असतानाही जर हायपोथायरॉईड ह्या आजाराची लक्षणे ६०-७० % दिसत असतील (सबक्लिनिकल हायपोथायरॉईड), तर त्या अनुषंगाने औषधं सुरु केल्यावर लगेच फरक दिसून येतो. शिवाय ‘आयोडाईज्ड मीठाचा’ वापर बंद केल्यावरही लक्षणे झपाट्याने कमी होतात व कमी कालावधीतच औषधे बंद करता येतात.

आपल्या रोजच्या आहारात आयोडीनची गरज 70-150mcg/day एवढी असते. केवळ १ ग्रॅम ‘आयोडाईज्ड मीठात’ आयोडीनचे प्रमाण 77mcg एवढे असते. 

शाकाहारी लोकांच्या आहारात ही गरज दूध, तसेच सालासकट उकडलेला बटाटा, मूळा, गाजर, लसूण, कांदे, वांगी ह्यासारख्या भाज्यांमधून पूर्ण होऊ शकते. तर मांसाहारी लोकांना सी-फूड, अंडी,  पण त्यापलिकडे हे आयोडीन मीठातूनही घेण्याची गरज कधी जाणवू शकते, जेव्हा आयोडीनची कमतरता असल्याची लक्षणे दिसू लागतात तेव्हाच. मग उगीच ह्या ‘आयोडाईज्ड मीठाचे’ सेवन करून अकारण हापोथायरॉईड का ओढवून घ्यायचा. 

मागणी तसा पुरवठा हे तत्व जर सगळीकडे दिसत असेल तर, आपण आपली मागणी बदलायला काय हरकत आहे? आपण साध्या मीठाची किंवा सी-सॉल्टची, मागणी का करु नये? किंवा सगळ्यात उत्तम पर्याय असलेल्या सैंधव ह्या प्रकाराचा वापर जेवणातला वापर का वाढवू नये? सैंधव (उपासाचे  मीठ)/ rock salt हे इतर दिवशीही वापरले तर त्याने नुकसान तर काहीच नाही उलट ब्लडप्रेशर सारखे इतर आजारही नियंत्रित राहतील. सैंधव हे इतर मीठासारखे गरम (उष्ण) नसून स्वभावतःच थंड(शीत) आहे. त्यामुळे शरीरात वात, पित्त व कफ तिन्हींचा समतोल हे मीठ राखते. डोळ्यांसाठीही विशेष लाभदायी असे हे मीठ आहे. शिवाय ह्यात आवश्यक असणारी अन्य मिनरल्स पण आहेत. अनेक औषधी गुणांनी युक्त हे मीठ सर्वांनीच रोजच्या जेवणात वापरायला काहीच हरकत नाही कारण लहान मुलांपासून ते वयोवृद्धांपर्यंत सर्वांनाच मानवणारे असे हे मीठ आहे.